Makrama – co to jest, skąd pochodzi i do czego służy?

Makrama przeżywa właśnie swój renesans. Nie ma żadnej przesady w tym stwierdzeniu – jesteśmy świadkami prawdziwej eksplozji jej popularności. Co nas, miłośników makramy, oczywiście bardzo cieszy! Dla wielu osób jest to jednak pierwsza okazja, by się w ogóle dowiedzieć o jej istnieniu. Może właśnie jesteś jedną z takich osób i zastanawiasz się: tak w sumie, co to jest makrama?

Jeżeli tak, to ten tekst powstał właśnie dla Ciebie. Co to jest, skąd pochodzi i do czego służy makrama – na wszystkie te pytania przygotowaliśmy odpowiedzi.

Co to jest makrama?

Makrama to technika dekoracyjnego zaplatania sznurków. Używa się w niej samych rąk, bez korzystania z takich narzędzi, jak szydełko, igły albo druty. Jest to sztuka, za pomocą której można wykonywać różnego rodzaju ozdoby ze sznurka, ale i praktyczne przedmioty handmade codziennego użytku – torby, breloki na klucze, podkładki pod talerze, kwietniki.

Bardzo często słowa „makrama” używa się również nie w odniesieniu do samej techniki, ale też do wyrobów, które powstały za jej pomocą. W szczególności mówi się tak na dekoracyjne makramy na ścianę, które z pewnością są najbardziej rozpoznawalnym wyrobem tworzonym tą metodą. Trzeba mieć po prostu na uwadze, że słowo „makrama” może być wykorzystywana w obu tych znaczeniach. Są one jednak na tyle do siebie zbliżone, że nigdy nie powinno to w trakcie rozmowy tworzyć jakichś nieporozumień.

Technika makramy polega na zaplataniu, wiązaniu, nawijaniu i skręcaniu sznurków za pomocą różnych splotów. Niektóre z nich są bardzo proste i pozwalają nowym osobom bardzo szybko zacząć swoją przygodę z tym rękodziełem. Są jednak również sploty bardziej skomplikowane, wymagające większego doświadczenia. Wielość różnych rodzajów splotów oraz ich łączenia w różne kompozycje sprawia, że makrama pozwala tworzyć ogromne bogactwo różnorodnych wzorów i wyrobów.

Współcześnie makramy powstają najczęściej ze sznurka bawełnianego, ale nie jest to żadna żelazna reguła. Wynika to raczej po prostu z licznych zalet materiału, jakim jest bawełna. Makramy można wykonywać z dowolnego rodzaju sznurka, wedle swoich preferencji, potrzeb, czy wizji artystycznej. Na przykład w przeszłości do wyrobu makram często wykorzystywano sznurek lniany. Jak jednak napisaliśmy, wsród sznurków do makramy dominuje obecnie bawełna i takie właśnie sznurki polecamy zwłaszcza osobom początkującym.

Czy makramy są modne? Makramy sa bardzo modne, a szczególnie popularne stały się w świecie dekoracji wnętrzarskich. Stanowią chętnie wykorzystywane ozdoby do domu handmade, zwłaszcza w stylu boho. Wyraźnie widzimy jednak, że coraz częściej wykorzystuje się je także w innych stylach aranżacyjnych.

Co symbolizuje makrama?

Czasami spotykamy się z pytaniami na temat tego, co oznacza makrama, co symbolizuje. Otóż powiedzmy sobie jasno, że makrama sama w sobie, jako technika, nie ma żadnego symbolicznego znaczenia. To po prostu metoda zaplatania sznurków. Można byłoby równie dobrze zapytać, „co oznacza szydełkowanie” albo „co symbolizuje robienie na drutach”.

Jeżeli natomiast chodzi o same wyroby – tutaj sprawa jest bardziej złożona. Bo być może rękodzielnik chciał wykorzystać technikę zaplatania sznurków do wyrażenia jakiejś idei artystycznej? Makrama, jak każda inna forma ekspresji artystycznej, daje pole do tworzenia znaczeń i wykorzystywania symboli!

Przyznamy jednak szczerze, że spotykamy się z tym naprawdę rzadko. Zdecydowana większość wzorów makram, które widzieliśmy, mają za zadanie cieszyć oko, a nie przekazywać jakieś idee. A nawet jeśli traficie na taką makramę, która coś symbolizuje – to będzie przypadek jednostkowy i nie da się powiedzieć, że wszystkie makramy same w sobie mają jakieś ukryte znaczenie.

Trochę rozumiemy, skąd to podejrzenie o to, że makrama ma jakąś symbolikę. Wiele wzorów makramy to naprawdę ciekawe, złożone kompozycje, które mogą sugerować, że stoi za nimi jakieś znaczenie, wręcz jak na jakichś magicznych amuletach. Zapewniamy jednak, że tak nie jest – to po prostu charakterystyczna estetyka makram.

To były najbardziej podstawowe kwestie dotyczące tego, co to makrama. Jeżeli temat Cię zainteresował, to teraz przechodzimy do pochodzenia i historii makramy!

Makrama – skąd pochodzi?

Historia makramy sięga starożytności i posiada wiele naprawdę interesujących wątków. Ten tekst jest jednak przeznaczony dla kogoś, kto dopiero zaznajamia się z tym, co to jest makrama. Z tego względu nie będziemy tego tematu omawiać bardzo szczegółowo, a ograniczymy się do najważniejszych informacji.

Naszą wiedzę czerpiemy z nieocenionego eseju The History of Macramé autorstwa Rogera Cartera. Można go przeczytać w książce „History and Science of Knots” (red. J.C. Turner i P. van de Griend) i gorąco go polecamy wszystkim, których interesuje historia makramy.

Skąd pochodzi makrama? Najstarsze znaleziska zaświadczające używanie tej techniki pochodzą ze starożytnego Egiptu (z VI tysiąclecia p.n.e.) i z Asyrii (z IX wieku p.n.e.). Stanowią one jednak dla nas raczej ciekawostki. Najważniejsze znaczenie ma dla nas natomiast fakt, że do Europy makrama przywędrowała w średniowieczu z kręgu cywilizacji arabskiej.

Bliskowschodnie pochodzenie makramy można odnaleźć w samej jej nazwie. Słowo makrama najprawdopodobniej wywodzi się z arabskiego migramah. Słowo to oznacza dosłownie „ochronę”. Jednak używane było również na określenie szalika z frędzlami używanego jako nakrycie głowy. Zatem jakby nie było, jej ochronę ;). Przyznamy jednak, że w różnych źródłach natknęliśmy się na wiele różnych wersji tego, co konkretnie znaczy migramah. Zapewne wynika to z wieloznaczności tego słowa.

Hipotezę o arabskim pochodzeniu tej nazwy zdaje się potwierdzać tureckie słowo, bardzo zresztą nam znajome, makrama. Prawdopodobnie wywodzi się właśnie z arabskiego migramah i oznacza ręcznik lub serwetkę z frędzlami.

Na Stary Kontynent makrama dotarła w VIII wieku n.e., podczas podboju Półwyspu Iberyjskiego przez Maurów. Tą drogą makrama przybyła do Hiszpanii, a stamtąd rozpowszechniła się we Francji. Sztukę tę chętnie przyjęły i wzbogaciły zakonnice, które za jej pomocą zdobiły kościoły.

Drugie „odkrycie” makramy przez Europejczyków miało miejsce w czasie krucjat. W tym czasie technika makramy została przyjęta przez krzyżowców od – ponownie – muzułmanów, a następnie przywędrowała wraz z nimi na statkach powracających do Włoch.

Tam, podobnie jak we Francji, makramą zainteresowały się zakonnice, znacznie przy okazji rozwijając jej dekoracyjny potencjał. Nie oznacza to jednak, że makramę widywać można było tylko w kościołach. Ozdobny potencjał tej techniki został doceniony przez wszystkie stany społeczne. Makrama była obecna zarówno na szatach osób przebywających na dworach królewskich, jak i w domach mieszczan oraz wśród chłopów wyrabiających tą techniką chusty na głowy. Z Włoch makrama zaczęła rozprzestrzeniać się na całą Europę.

Szczególnie dużą popularność makrama zdobyła w Anglii, gdzie nawet stanowiła rozrywkę, której oddawały się królowe: Maria, żona króla Wiliiama III w XVII wieku oraz Charlotte, żona króla Grzegorza III w epoce georgiańskiej. Jak łatwo się domyślić, za przykładem królowych podążały kobiety wszystkich stanów, czego efektem była ogromna moda na makramę w tych epokach. Bez zwątpienia jednak największa popularność tej techniki przypadła na epokę wiktoriańską.

Kolejny złoty okres makramy to lata .60 i .70 XX wieku, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych Ameryki. Wtedy technika makramy stała się niezwykle popularna wśród kontrkultur: ludzi, którzy z niechęcią spoglądali na masowo produkowane towary i cenili sobie praktyowanie etyki DIY. Wraz z końcem lat .70 makrama ponownie odeszła nieco w cień – ale oto jesteśmy dziś, kiedy ponownie znalazła swoich amatorów.

Tak przedstawia się pochodzenie makramy w pigułce. I to naprawdę w pigułce. Wiele naprawdę ciekawych wątków pominęliśmy w tym podsumowaniu, żeby tylko jak najbardziej streścić historię makramy! Dlatego wszystkich, którzy chcą dowiedzieć się więcej, raz jeszcze odsyłamy do fantastycznego eseju The History of Macramé Rogera Cartera.

Wiesz już, co to jest, a także skąd pochodzi makrama. Na koniec odpowiemy na jeszcze jedno pytanie. Po co jest makrama?

Makrama – do czego służy?

Makrama służy do dekoracji mieszkania lub wykonywania ozdobnych przedmiotów. Jej podstawowa funkcja jest zatem estetyczna, ma wnosić do naszego życia piękno, cieszyć oczy i poprawiać nam nastrój. Wykonane tą techniką przedmioty mają swój charakterystyczny styl, który po prostu posiada swoich miłośników. Chociażby nas :).

Najbardziej popularne makramy, te wykonywane na patykach i wieszane na ścianie, służą do przyozdabiania domu. Dzięki nim przestrzeń staje się przytulniejsza, przyjemniej się w niej przebywa, w mieszkaniu przybywa emocjonalnego ciepła. Dekoracje ze sznurka wyglądają bardzo naturalnie, co jest cechą pożądaną np. w stylu boho. Jeżeli Cię to nie kręci – w porządku, to przecież żaden problem! Jednak dla wielu osób makramy służą jako idealne dekoracje, dzięki którym lepiej czują się w swoich czterech ścianach.

Można też nieco przewrotnie odpowiedzieć, że makramy służą do tego… do czego powstał zrobiony tą techniką przedmiot. Jak już wcześniej napisaliśmy, za pomocą tej metody można wykonać wiele przedmiotów o bardziej namacalnych funkcjach. Przykładem mogą być makramy kwietniki, dzięki którym można zawiesić sobie roślinki na suficie lub ścianie. Inny przykład to makramy zakładki do książek o wiadomym zastosowaniu. Wielu rękodzielników wykonuje też techniką makramy plecaki, torby, hamaki, breloczki i wiele innych przedmiotów. To, co można zrobić z makramy to zresztą temat na osobną okazję, bo ta lista jest naprawdę długa.

Oczywiście nawet w przypadku tych przedmiotów, które mają zastosowanie wykraczające poza czystą dekorację, wszystko i tak w zasadzie rozbija się o ozdobny potencjał makramy. Dlaczego ktoś wybiera torbę z zaplatanego sznurka zamiast z czegokolwiek innego? Pewnie ze względu na charakterystyczny styl, jaki ma makrama, bo lubi taką estetykę. Także wracamy do jej funkcji jako ozdoby. Bo nie będziemy udawać, że jest inaczej – na pytanie o to, po co jest makrama trudno jest odpowiedzieć inaczej niż… bo się komuś zwyczajnie w świecie bardzo podoba.

Pewnie to, czy funkcja dekoracyjna będzie dla Ciebie satysfakcjonującą odpowiedzią na to, do czego służy makrama, jest uzależnione od Twojego gustu. Niektórzy ludzie nie czują szczególnej potrzeby ozdabiania swoich mieszkań albo preferują zupełnie inny styl, kompletnie odmienny od tego, co oferuje makrama. To całkowicie normalne. Nie oczekujemy, że wszyscy będą uwielbiać makramy tak samo, jak my. Może jednak, gdy wiesz już co to jest makrama, to spodobała Ci się ona i dołączysz do grona jej miłośników.

---

Opisaliśmy więc, co to jest makrama, skąd pochodzi oraz do czego służy. Mamy nadzieję, że ten artykuł posłużył Ci jako dobre wprowadzenie w świat tej niesamowicie obecnie popularnej dziedziny rękodzieła. Mamy nadzieję, że docenisz ją równie bardzo, co my! A kto wie? Może i Ty zaczniesz wkrótce zaplatać sznurki w fantazyjne wzory?

FAQ